84. rocznica Sonderaktion Lublin
17 grudnia – Koło Przewodników Miejskich i Terenowych im. Mikołaja Stanisława Pajdowskiego – Oddziału Miejskiego PTTK im. Aleksandra Janowskiego, Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” – Oddział Muzeum Narodowego w Lublinie byli organizatorami uroczystości poświęconych ofiarom „Sonderaktion Lublin”, zbrodniczej akcji wymierzonej w środowisko inteligencji na mocy rozkazu kanclerza III Rzeszy Adolfa Hitlera z dnia 12 września 1939 roku o niszczeniu elit państwa polskiego.
Niemieckie władze okupacyjne w listopadzie 1939 roku przeprowadziły masowe aresztowania m.in. urzędników, sędziów, adwokatów, księży i nauczycieli, umieszczając ich w więzieniu gestapo na Zamku w Lublinie. W przeddzień świąt Bożego Narodzenia – na cmentarzu żydowskim przy ul. Siennej – funkcjonariusze 102. batalionu policji niemieckiej rozstrzelali dziesięciu zasłużonych dla Lublina i regionu intelektualistów:
ks. prof. Michała Niechaja i prof. Czesława Martyniaka – wykładowców Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Józefa Dańkowskiego – starostę lubelskiego, Tadeusza Illukiewicza – starostę lubartowskiego, Bolesława Sekutowicza – prezesa Sądu Apelacyjnego, parlamentarzystę, członka Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, Stanisława Bryłę – sędziego Sądu Okręgowego, wicewojewodę lubelskiego, Edwarda Lipskiego – adwokata, radcę Urzędu Wojewódzkiego, Władysława Rutkowskiego – adwokata, urzędnika Prokuratorii Generalnej, Antoniego Krzyżanowskiego – dyrektora Gimnazjum im. Wacławy Arciszowej i Tadeusza Moniewskiego – dyrektora Gimnazjum im. Stanisława Staszica, członka Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.
Uroczystości rozpoczęły się mszą św. odprawioną w dniu 17 grudnia, o godzinie 11.30 w kościele pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Eucharystii przewodniczył ks. prof. Mirosław Sitarz, prorektor KUL, homilię wygłosił salezjanin ks. Tomasz Łach. Następnie przy Pomniku upamiętniającym ofiary „Sonderaktion Lublin” odbył się Apel Pamięci, który poprowadzili przewodnicy PTTK: Ryszard Łoziński i Maria Wiśnioch-Filo. Poczty sztandarowe wystawili: Koło Przewodników Miejskich i Terenowych im. Mikołaja Stanisława Pajdowskiego i IV Liceum Ogólnokształcące im. Stefanii Sempołowskiej w Lublinie. W uroczystościach uczestniczyły rodziny byłych więźniów Zamku Lubelskiego: prof. Biruta Skrętowicz – córka śp. prof. Czesława Martyniaka, Joanna Mazur i Ewa Szajner – wnuczki śp. Tadeusza Moniewskiego.
Hołd pomordowanym oddali, składając wiązanki kwiatów przy pomniku: wicemarszałek Zbigniew Wojciechowski, Zdzisław Niedbała z kancelarii Prezydenta Miasta Lublin, Janusz Bodziacki – członek Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP, wiceprezes Lubartowskiego Towarzystwa Regionalnego, starosta lubelski Zdzisław Antoń i sekretarz Powiatu Lubelskiego Artur Rumiński, prorektor KUL ks. prof. Mirosław Sitarz i Michał Młodzikowski oraz adwokat Maciej Chorągiewicz z Okręgowej Rady Adwokackiej, Marek Duda z Państwowego Muzeum na Majdanku, wicedyrektor Muzeum Narodowego w Lublinie Barbara Oratowska i kierownik Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem” Łukasz Krzysiak, dyrektor IV LO im. S. Sempołowskiej Grzegorz Gębka i przedstawiciele Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego: Tadeusz Sobieszek – Członek Honorowy PTTK, Zygmunt Nasalski – Członek Honorowy OM PTTK, Andrzej Wasilewski – prezes OM PTTK im. A. Janowskiego w Lublinie.
Organizatorzy składają serdeczne podziękowania księżom salezjanom z Parafii pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych – proboszczowi ks. Adamowi Świcie i ks. Kazimierzowi Sali oraz Panu Zdzisławowi Niedbale z kancelarii Prezydenta Miasta Lublin za pomoc w przygotowaniu uroczystości w 84. rocznicę „Sonderaktion Lublin”.
Dokumentację fotograficzną sporządził: Wojciech Filo.
